هدف محاسبه بهای تمام شده کالای فروش رفته
میتوان گفت محرک اصلی هر واحد اقتصادی، کسب سود است. یعنی مدیران با انگیزه رسیدن به سودآوری کسب و کار خود را راه اندازی میکنند. یکی از معیارهایی که باعث رسیدن به این هدف میشود این است که توانایی محاسبه دقیق هزینه ها برای آن واحد اقتصادی فراهم شود. در واقع محاسبه بهای تمام شده کالای فروش رفته به مدیران این امکان را میدهد که ۱) بتوانند هزینه ها را مدیریت کنند و ۲) متوجه شوند هزینه ها دقیقا از چه منابعی بوده و مقدار دقیق هر یک چقدر است. این باعث میشود به سهام داران و سرمایه گذاران شرکت خود گزارشهای دقیق تری ارائه دهند.در این مطلب قصد براین است که شما دوستان گرامی را با گزارش بهای تمام شده کالای فروش رفته آشنا کنیم.
بهای تمام شده کالای فروش رفته چیست؟
بهای تمام شده کالای فروش رفته، هزینه های مستقیم مربوط به تولید کالاهای فروخته شده توسط یک شرکت است. این مقدار شامل هزینه مواد مصرفی در تولید کالا در کنار هزینه های مستقیم نیروی کار مورد استفاده در تولید آن کالا است.
در واقع به معنی بهای خرید کالایی که فروش رفته است. بهای تمام شده کالای فروش رفته بخش مهمی از معیارهای عملکردی یک شرکت است. این معیار توانایی یک شرکت را برای ساخت کالاها با هزینه مناسب ارزیابی میکند.
حسابداری بهای تمام شده کالای فروش رفته
حسابداری بهای تمام شده سعی در تعیین بهای تمام شده تولید یک واحد کالا در هر یک از مراحل ساخت را دارد. بهای تمام شده کالای فروش رفته گزارشهایی از روند تولید و مراکز هزینه و عوامل ایجاد هزینه، تهیه میکند.
در واقع اولین گزارشی که یک حسابدار صنعتی باید تهیه کند جدول بهای تمام شده کالای فروش رفته میباشد. مدیریت با محاسبه بهای تمام شده کالای فروش رفته، کنترل خود را بر روی هزینه های مواد، دستمزد و و سایر هزینه های تولید اعمال میکند.
برای تعیین بهای تمام شده، کدام هزینه‌ها را باید در نظر گرفت؟
برای تعیین بهای تمام شده باید پنج عامل هزینه را در نظر گرفت که عبارتند از:
هزینه های ثابت: هزینه هایی که در اثر تغییراتی در مقدار تولید تغییر نمی کنند و در تمام سطوح تولید ثابت هستند، مانند هزینه اجاره محل.
هزینه های متغیر: هزینه هایی که در اثر تغییر در حجم تولید تغییر میکنند و نسبت تقریبا ثابتی با میزان تولید دارند. مانند مواد مستقیم، دستمزد مستقیم، سربار ساخت، هزینه‌های توزیع و فروش و هزینه‌های اداری و تشکیلاتی، مانند ملزومات اداری.
هزینه های مختلط: هزینه هایی که الگوی خاصی ندارند. بسیاری از اقلام بهای تمام شده، مختلط هستند. یعنی بخشی ثابت و بخش دیگر متغیر است؛ مانند: مخارج آب و برق و دستمزد غیرمستقیم.
هزینه های نیمه متغیر: این هزینه ها با حجم تولید نسبت مستقیم دارند. اما نسبت افزایش آنها نسبت به حجم تولید متناسب نیست.
هزینه های نیمه ثابت: این هزینه ها نیز با افزایش حجم تولید به صورت پلکانی افزایش می یابند.
اجزای جدول بهای تمام شده کالای فروش رفته
این جدول از ۵ بخش به شرح زیر تشکیل شده است:
- مواد مستقیم: اطلاعات مرتبط با مواد مصرف شده.
- دستمزد مستقیم: اطلاعات مرتبط با هزینه حقوق کارگران خط تولید.
- هزینه های سربار تولید: اطلاعات مرتبط با سایر هزینه های تولید.
- کالای در جریان ساخت.
- کالای ساخته شده.
مراحل تهیه گزارش بهای تمام شده کالای فروش رفته
مواد یکی از مهمترین عوامل تشکیل دهنده بهای تمام شده محصول میباشد، که با خرید آن و افزودن هزینه های خرید به بهای اولیه ، ارزش مواد مصرفی حاصل میشود. در شرکت‌های صنعتی و تولیدی که حسابداری بهای تمام شده (حسابداری صنعتی) اجرا می شود، انواع مختلفی از گزارشات مواد تهیه و مورد استفاده مدیران قرار می‌گیرد. گزارش مصرف مواد یکی از آن‌هاست. این گزارش با توجه به اسناد و مدارک خرید، صدور، برگشتی‌ها، هزینه های مرتبط با خرید و با در نظر گرفتن موجودی اول دوره و آخر دوره تهیه میشود.
نمونه ای از فرم گزارش مواد
|
جدول بهای تمام شده کالای ساخته شده
یکی دیگر از گزارشات خروجی حسابداری صنعتی که برای استفاده کنندگان تهیه میشود، گزارش بهای تمام شده کالای ساخته شده است. در این گزارش مواد و اقلامی را که برای ساخت کالا مورد استفاده قرار میگیرند، بهای کالای ساخته شده را نمایش می‌دهند. اقلامی مانند هزینه های تولید که شامل هزینه مواد و دستمزد و سربار ساخت از موارد استفاده شده در این جدول هستند.
نمونه ای از جدول بهای تمام شده کالای ساخته شده
گزارش بهای تمام شده کالای فروش رفته
نمونه دیگری از محاسباتی که باید انجام شود تا در نهایت بتوان گزارش تولید در این موسسات را تهیه نمود، جدول بهای تمام شده کالای فروش رفته است. اینها گزارشاتی از هزینه هستند که برای برنامه ریزی و کنترل واحد تجاری تهیه میشود تا دوره مالی تجزیه و تحلیل شود و یا برای دوره مالی آتی برنامه‌ریزی شود.
نمونه ای از جدول بهای تمام شده کالای فروش رفته
استاندارد حسابداری شماره ۸ کلیه مباحث مربوط به موجودی مواد و کالا را توضیح داده است. ضمن اینکه ما در روزهای آتی این استاندارد و موارد مربوطه را بیشتر توضیح خواهیم داد، ولی لازم است نکاتی بدانید که:
طبق بند ۲۹ استاندارد حسابداری شماره ۸ (حسابداری موجودی مواد و کالا) بهای تمام شده موجودی مواد و کالا باید با استفاده از روش های ” شناسایی ویژه ” ، ” اولین صادره از اولین وارده ” یا ” میانگین موزون ” محاسبه شود. و روش اولین صادره از آخرین وارده معمولا جهت ارزشیابی موجودی مواد و کالا نیست، چرا که آن ها اغلب منجر به مبالغی بابت موجودی مواد و کالا در ترازنامه است.
